متن کامل: دانلود پایان نامه ارشد عمران گرایش مهندسی رودخانه:ارزيابي اثرات زيست¬محيطي EIAانتقال آب بين حوزه‌اي

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی گردد

دانشگاه شهید بهشتی

دانشکده مهندسی آب و محیط زیست

پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی عمران

گرایش مهندسی رودخانه

عنوان:

ارزیابی اثرات زیست­محیطی (EIA) انتقال آب بین حوزه­ای

(مطالعه موردی: آبرسانی از سد کوچری به سرشاخه­های قمرود)

دی ماه، سال 1392

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

كمبود منابع آبي و كيفيت نامناسب آب شرب شهر قم با در نظر داشتن پيش­بيني گرمتر شدن اقليم و افزايش بيرويه جمعيت و همچنين عدم وجود منبع آبي قابل اتكا در محدوده این استان، ضرورت انجام طرح انتقال آب مورد نياز شهر قم از سرشاخه­هاي غربي دز به قمرود را آشكار مي­سازد. در اين تحقيق، با جمع­آوري داده­ها و اطلاعات و انجام مطالعات كتابخانه­اي و ميداني، وضعيت موجود محيط­زيست منطقه بررسي و به مقصود بررسي آثار و پيامدهاي مثبت و منفي در فازهای اجرایی و بهره­برداري از پروژه بر محيط­زيست محدوده مطالعات، كليه فعاليت­ها در هر دو فاز شناسايي و ارزيابي اثرات زيست­محیطی (EIA) اين طرح صورت پذيرفته می باشد. جهت انجام ارزيابي اثرات زيست­محیطی (EIA) این طرح از روش ماتریس ایرانی بهره گیری شده و ماتريس ارزيابي اثرات طرح تشكيل و اثرات و پيامدهاي عمده مثبت و منفي تجزيه وتحليل شده و با ترسيم نمودار، درصد فراواني آن­ها بررسي مي­گردد. نتايج مطالعه نشان مي­دهد كه پروژه بدون نياز به راهكارهاي اصلاحي و طرح­هاي بهسازي تاييد مي­گردد.

كلمات كليدي

ارزيابي اثرات زيست­محيطي، ماتريس ايراني، انتقال آب بين حوزه­اي

فهرست مطالب

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-2- اهمیت ارزیابی اثرات زیست‌محیطی……………………………………………………………………………………………..14

1-3- مفهوم ارزیابی اثرات زیست‌محیطی………………………………………………………………………………………………15

1-4- مفهوم انتقال بین حوزه­ای آب……………………………………………………………………………………………………..17

فصل دوم: سوابق مطالعاتی

2-1- پیشینه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در جهان………………………………………………………………………………….20

2-2- پیشینه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در ایران…………………………………………………………………………………..22

2-3- طرح­های انتقال بین حوزه­ای آب در ایران و جهان……………………………………………………………………………23

2-3-1- طرح­های انتقال آب بین حوزه­ای داخلی…………………………………………………………………………………..23

2-3-2- طرح­های انتقال آب بین حوزه­ای خارجی…………………………………………………………………………………..26

2-4- سوابق مطالعاتی طرح­های انتقال آب و ارزیابی زیست­محیطی آن­ها در ایران و جهان……………………………….27

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1- اهداف، نیازها و ضرورت­های طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم………………………………………………30

3-2- قوانین، مقررات و آیین­نامه­های زیست­محیطی مرتبط با طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم………………31

3-2-1- قوانین و مقررات…………………………………………………………………………………………………………………..31

3-2-2- آیین نامه­ها………………………………………………………………………………………………………………………….32

3-2-3- معیارهای یونسکو در مورد طرح­های انتقال آب بین حوزه­ای………………………………………………………….32

3-3- موقیت مکانی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم……………………………………………………………………33

3-4- مشخصه­های مکانی و فنی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم……………………………………………………34

3-5- ضرورت انجام ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به قم…………………………………..39

3-6- انتخاب روش ارزیابی………………………………………………………………………………………………………………..40

3-6-1- ماتریس ایرانی……………………………………………………………………………………………………………………..42

3-7- تعیین محدوده­های مطالعاتی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم…………………………………………………45

3-8- وضعیت موجود محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم……………………50

3-9- وضعیت موجود محیط­زیست بیولوژیکی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم…………………………….52

3-10- وضعیت موجود محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم……………….52

3-10-1- ویژگی­های جمعیتی……………………………………………………………………………………………………………53

۳-10-2- آثار تاریخی و وضعیت گردشگری…………………………………………………………………………………………54

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج

4-1- مطالعه اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی………………………..58

4-1-1- اثرات به وجود آمده در صورت عدم اجرای طرح بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی……………………………58

4-1-2- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی………………………………….59

4-2- مطالعه اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیط­زیست بیولوژیکی………………………………..61

4-2-1- اثرات به وجود آمده در صورت عدم اجرای طرح بر محیط­زیست بیولوژیکی…………………………………….61

4-۲-۲- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیط­زیست بیولوژیکی…………………………………………..61

۴-۳- مطالعه اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی……………………..62

۴-۳-۱- اثرات به وجود آمده در صورت عدم اجرای طرح بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی…………………………62

۴-۳-۲- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی………………………………..63

۴-۳-۲-۱- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله اجرایی…….63

۴-۳-۲-۲- اثرات به وجود آمده در صورت اجرای طرح بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله بهره­برداری.65

4-4-ماتریس ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم……………………………………..67

4-5- تجزیه و تحلیل اثرات و جمع بندی نتایج ماتریس…………………………………………………………………………….73

4-5-۱- تجزیه و تحلیل اثرات و پیامد‌ها در مرحله اجرایی…………………………………………………………………………73

4-5-2- تجزیه و تحلیل اثرات و پیامد‌ها در مرحله بهره­برداری……………………………………………………………………73

4-5-3- جمع بندی نتایج ماتریس………………………………………………………………………………………………………..73

فصل پنجم: نتیجه­گیری

5-1- نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………………………..79

5-2- راهکارهای کاهش اثرات بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی……………………………………………………………..80

5-2-۱- راهکارهای کاهش اثرات بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی در مرحله اجرایی…………………………………80

5-2-۲- راهکارهای کاهش اثرات بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی در مرحله بهره­برداری……………………………..80

5-3- راهکارهای کاهش اثرات بر محیط­زیست بیولوژِکی……………………………………………………………………….83

5-4- راهکارهای کاهش اثرات بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی…………………………………………………………….85

5-4-۱- راهکارهای کاهش اثرات بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله اجرایی……………………………….85

5-4-۲- راهکارهای کاهش اثرات بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی در مرحله بهره برداری………………………..85

5-5- پایش زیست­محیطی………………………………………………………………………………………………………………….88

5-5-۱- پایش محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی………………………………………………………………………………………..89

5-5-2- پایش محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی………………………………………………………………………………………90

5-6- مدیریت زیست­محیطی………………………………………………………………………………………………………………90

فهرست اشکال

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

شکل (3-1) جایگاه کلی محدوده طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم……………………………………………..33

شکل (3-2) جایگاه سرشاخه­های دز تا سد کوچری………………………………………………………………………………35

شکل (3-3) تصویری از بندهای دره­دزدان، دره­دایی، دره چشمه­سرداب و دره­لکو در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم………………………………………………………………………………………………………………………………………..36

شکل (3-4) مسیر خط لوله انتقال آب و جایگاه راه­های دسترسی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم..38

شکل (3-5) مراحل ارزیابی اثرات زیست­محیطی با ماتریس ایرانی…………………………………………………………….43

شکل (3-6) محدوده بلافصل ارزیابی اثرات زیست­محیطی در طرح انتقال آب از سد کوچری به قم………………..47

شکل (3-7) مرز اکولوژیکی ارزیابی اثرات زیست­محیطی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم………….49

شکل (3-8) مرز اقتصادی-اجتماعی ارزیابی اثرات زیست­محیطی در طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم..50

شکل (4-1) اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی60

شکل (4-2) اثرات طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………………………65

شکل (4-3) درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله اجرایی……………………………………..77

شکل (4-4) درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله بهره­براری…………………………………77

فهرست جداول

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

جدول (1-1) انواع انتقال­های بین حوزه­ای…………………………………………………………………………………………….18

جدول (2-1) نام کشورها و سال تصویب قانون ارزیابی اثرات زیست­محیطی……………………………………………….21

جدول (3-1) مفاهیم اعداد بهره گیری شده در ماتریس ارزیابی……………………………………………………………………..44

جدول (3-2) محدوده و کیفیت اثرات سودمند و مخرب در ماتریس ایرانی…………………………………………………45

جدول (3-3) محدوده و کیفیت پیامدهای مطلوب و نامطلوب در ماتریس ایرانی………………………………………….45

جدول (3-4) تقسیمات سیاسی-اداری استان­های واقع در محدوده مورد مطالعه در سال 1390…………………………53

جدول (4-1) ماتریس ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی..69

جدول (4-2) ماتریس ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله بهره برداری……………………………………………………………………………………………………………………………………………70

جدول (4-3) اختصار نتایج ماتریس ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله اجرایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………71

جدول (4-4) اختصار نتایج ماتریس ارزیابی اثرات زیست­محیطی طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم در مرحله بهره­برداری……………………………………………………………………………………………………………………………………..72

جدول (4-5) تعداد و درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله اجرایی…………………………75

جدول (4-6) تعداد و درصد فراوانی اثرات و پیامدهای مطلوب و نامطلوب در مرحله بهره­برداری……………………76

جدول (5-1) عمده اثرات نامطلوب طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیط­زیست فیزیکی-شیمیایی و راهکارهای کاهش آن ها……………………………………………………………………………………………………………………82

جدول (5-2) عمده اثرات نامطلوب طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیط­زیست بیولوژیکی و راهکارهای کاهش آن ها……………………………………………………………………………………………………………………84

جدول (5-3) عمده اثرات نامطلوب طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم بر محیط­زیست اقتصادی-اجتماعی و راهکارهای کاهش آن ها……………………………………………………………………………………………………………………87

فصل اول

مقدمه

1-1- مقدمه

از مهم‌ترین موضوعاتی که در فرآیند تکوین و تکامل مدیریت محیط‌زیست در چند دهه گذشته به ویژه در دهه ۶۰ میلا‌دی مورد توجه قرار گرفت، اتخاذ رویکرد‌های پیشگیرانه برای رویارویی با مخاطرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی بوده می باشد. ارزیابی اثرات زیست‌محیطی به عنوان ابزاری برای شناسایی و پیش­بینی اثرات و پیامد‌های طرح‌ها و پروژه‌ها بر رفاه بشر و همچنین محیط‌زیست در آغاز در کشور‌های توسعه یافته و به تدریج به عنوان موضوعی همه­گیر در سراسر جهان مطرح و به یک الزام قانونی ناظر بر اجرای طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی، تبدیل گردید. از این رو، کمتر کشوری را در جهان می‌توان پیدا نمود که فاقد قوانین و مقررات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی باشد. در حقیقت این الزام قانونی را می‌توان در تقریبا تمام کشور‌های جهان نظاره نمود. جمهوری اسلا‌می ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده و این موضوع از سال ۱۳۷۳ در ایران از جایگاه قانونی برخوردار شده می باشد و براساس آن، تعدادی از طرح‌ها و پروژه‌های اثرگذار بر محیط‌زیست در مرحله امکان سنجی و مکان­یابی، مشمول تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی شدند. همچنین تخصیص اعتباراتی که از سوی سازمان‌های بین‌المللی نظیر بانک جهانی برای اجرای بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی به کشور‌های در حال توسعه اعطا می گردد نیز مشمول مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی شده می باشد[10].

1-2- اهمیت ارزیابی اثرات زیست‌محیطی

با در نظر داشتن اهمیت بسیار زیاد محیط‌زیست در سطح جهان و طریقه رو به رشد تخریب محیط‌زیست، امروزه در نظر داشتن ملا‌حظات زیست­محیطی در فرآیند برنامه ریزی به عنوان یک ضرورت جهانی و ملی و تنها راه رسیدن به توسعه پایدار مطرح شده می باشد.

ارزیابی اثرات زیست­محیطی، پیامد‌های احتمالی فعالیت‌های عمرانی را بر محیط‌زیست، شناسایی و با اتخاذ روش‌های مناسب، از بروز آن‌ها جلوگیری می کند. هدف از انجام ارزیابی زیست­محیطی در مراحل تهیه طرح‌ها و پروژه‌ها، شناسایی هرگونه پیامد‌های زیست­محیطی در مراحل پیش از اجرا، حین اجرا و پس از اجراست تا بتوان تخریب و زیان‌های وارده بر محیط­زیست را به حداقل ممکن رساند. پس می‌توان ارزیابی زیست­محیطی را ابزاری برای مطالعه پیامد‌های منفی پروژه‌ها و مشخص کردن اقدامات اصلا‌حی برای بهره گیری بهینه از منابع در راستای حفاظت از محیط‌زیست دانست[20].

در گذشته حفاظت از محیط‌زیست بیشتر از جنبه واکنشی و پس از بروز بحران مطرح بود و اقدامات پیشگیرانه در حاشیه قرار داشت. در حالی که رویکرد جدید مبتنی بر ارزیابی زیست‌محیطی در تمام محیط‌ها و طرح‌های توسعه به گونه یکپارچه و از آغاز مد نظر قرار دارد.

ارزیابی زیست­محیطی با بهره گیری از روش‌های مختلف، سود و زیان گزینه‌های مختلف را مطالعه و گزینه‌های بهینه و اصلح را برای پیشبرد اهداف طرح‌ها و پروژه‌ها ارایه می کند.

در ضمن ارزیابی اثرات زیست‌محیطی بر پایش، مراقبت و کنترل تغییرات محیطی در زمان بهره­برداری پروژه‌‌ها نیز توجه دارد و در صورتی که مسایل حاد زیست‌محیطی در مراحل بهره­برداری از پروژه یا طرح بروز کند، به سرعت می‌توان برای اصلا‌ح فرآیند‌ها اقدام نمود. به گونه خلا‌صه از مهم‌ترین ضرورت‌های ارزیابی اثرات زیست‌محیطی می‌توان موارد زیر را بر شمرد:

• افزایش کیفیت محیط‌زیست.
• کاهش هزینه‌های دولت برای حفاظت از محیط‌زیست.
• ارتقای جایگاه دولت در مجامع جهانی.
• دستیابی به اهداف توسعه پایدار.
• سازگاری بین اهداف توسعه و حفاظت از محیط‌زیست.
• رفع و ترمیم خسارت‌های وارده بر محیط‌زیست.
• به کارگیری و تلفیق موازین زیست‌محیطی در برنامه‌ریزی‌ها.
• تسهیل همکاری، هماهنگی و مشارکت دستگاه‌های اجرایی.
• شناسایی دقیق فرآیند‌های زیست‌محیطی.
• پیش بینی بروز اثرات زیست‌محیطی مهم و پایدار[10].

1-3- مفهوم ارزیابی اثرات زیست‌محیطی

مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، یک فرآیند نظام­مند می باشد که نتایج و پیامد‌های احتمالی ناشی از اجرای یک طرح یا پروژه پیشنهادی را بر محیط‌زیست پیش­بینی می کند و راهکار‌های کاهش اثرات سوء و مهم را بر محیط‌زیست ارایه می‌دهد.

در گزارش مشترکی که برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد، سازمان محیط‌زیست کانادا و یونسکو ارایه داده‌اند، ارزیابی اثرات زیست‌محیطی به عنوان روشی که به کمک آن شناخت، پیش‌بینی، تشریح و تبیین و تبادل اطلا‌عات درمورد اثرات منفی نوع بارگذاری طرح‌ها و پروژه‌ها بر بشر، سلا‌مت جامعه و زیست بوم‌هایی که بشر برای استمرار حیات خود به آن‌ها وابسته می باشد، میسر می گردد، تعریف شده می باشد.

کانتر یکی از صاحب‌نظران محیط‌زیست، ارزیابی زیست‌محیطی را پیش‌بینی و شناخت نظام­مند پیامد‌های زیست‌محیطی ناشی از اجرای طرح‌ها، پروژه‌ها، برنامه‌ها، فعالیت‌های دولتی و خصوصی و مانند آن‌ها بر مؤلفه‌های فیزیکی، شیمیایی، زیست‌شناختی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کل محیط‌زیست تعریف می کند[22].

به گونه اساسی این اطلا‌عات به پیش‌بینی تغییرات زیست‌محیطی می‌پردازد که ممکن می باشد در اثر اجرای گزینه‌های مختلف یک پروژه، پدید آید. اضافه براین، توصیه بهترین روش برای کاهش تغییرات حاصل از انتخاب و اجرای یکی از گزینه‌ها، در زمره وظایف ارزیابی اثرات زیست‌محیطی قرار دارد[15].

به گونه خلا‌صه از مجموعه مطالب یادشده، موارد زیر قابل استنتاج می باشد:

• ارزیابی اثرات زیست‌محیطی روشی می باشد که از ساختار درونی و بیرونی ضابطه‌مند برخوردار بوده و آثار و پیامد‌های سوء فعالیت‌های پروژه‌ها را بر محیط‌زیست پیش­بینی می کند.
• کاربرد و اجرای این روش به اطلا‌عات زیست‌محیطی هدفمند نیاز دارد.
• ارزیابی اثرات زیست‌محیطی ابزاری برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی می باشد که به واسطه آن می‌توان ملا‌حظات زیست‌محیطی را در فرآیند‌های تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی ادغام نمود.
• در چارچوب مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، محیط‌زیست در مفهوم جامع آن مورد توجه قرار می‌گیرد و تمام مؤلفه‌های طبیعی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و اقتصادی با روشی هدفمند ارزیابی و اثرات فعالیت‌ها براین مؤلفه‌ها تعیین می گردد.

به این ترتیب، به گونه خلا‌صه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی عبارت می باشد از روشی که با بهره گیری از آن می‌توان اثرات بالقوه نوع تصمیم‌ها، سیاست‌ها، برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌ها و بارگذاری آن‌ها را بر محیط‌زیست، پیش‌بینی و تدابیر و تمهیدات لا‌زم را برای کاهش خسارت‌های وارده بر محیط‌زیست اتخاذ نمود.

1-4- مفهوم انتقال بین حوزه­ای آب

انتقال بین حوزه­ای آب عبارت می باشد از تشخیط ناحیه­ای با کمبود آب و تامین کمبودها به وسیله انتقال آ­ب­های اضافی ناحیه دیگری با آب نسبتا فراوان.

فلسفه این طرح­ها این می باشد که فقط آب مازاد حوزه مبدا منتقل گردد و در آن حقابه­های فعلی و آینده و محیط­زیست حوزه مبدا اولویت دارند. سیستم­های آبی حوزه مبدا تحت تاثیر قرار نخواهند گرفت و مصرف­کنندگان حوزه مبدا با بهره­برداری پروژه مخالفت نخواهند نمود. آب منتقل شده فقط برای برآورده کردن تقاضاهای فعلی مصرف خواهد گردید تا تضمین کند که سفره­های آب زیرزمینی و منابع آب سطحی که بیش از حد برداشت می­شوند، در یک روش پایدار مصرف شوند و هیچگاه برای ارضای نیازهای توسعه زمین و کشاورزی جدید بهره گیری نخواهد گردید[8].

در ارتباط با انتقال بین حوزه­ای آب استدلال­های مختلفی هست که در بعضی موارد ممکن می باشد باعث چنین انتقال­هایی گردد و در بعضی موارد از این امر جلوگیری کند. با مقایسه سرانه منابع آب تجدیدپذیر سالانه حوزه­های موجود در کشوری با آب و هوای خشک، ممکن می باشد این نتیجه حاصل گردد که جمعیتی فراوان در نواحی با سرانه منابع آب تجدیدپذیر کم، با از بین رفتن امنیت غذایی روبرو خواهند گردید. چنین وضعیتی باعث افزایش برداشت­ها از آب زیرزمینی، خشک شدن رودخانه­ها، آلودگی فروان آب و زوال سواحل رودخانه و اکوسیستم آن می­گردد و احتمال از بین رفتن ثبات و پایداری و ایجاد جنگ­های داخلی یا خارجی وجود خواهد داشت. در اکثر کشورهایی که با تغییرات زمانی و مکانی آب روبرو هستند، پروژه­های انتقال بین حوزه­ای آب، راه حل نهایی تامین کمبود آب و ایجاد تعادل اقتصادی بین نواحی گوناگون به نظر می­رسد و مانند پروژه­های زیرساختی می باشد. این پیش­بینی­ها کشورهای فراوانی را به روی آوردن به انتقال بین حوزه­ای آب وادار کرده می باشد[8].

انتقال آب در دو حالت داخلی و خارجی صورت می­گیرد. انتقال داخلی حالتی می باشد که آب بین نواحی داخل کشور منتقل می­گردد و حاکمیت، اختیار تام در انتقال آب دارد و انتقال خارجی حالتی می باشد که آب از رودخانه­های مرزی (بر روی مرز یا متقاطع با آن) و یا از کشورهای مجاور به داخل کشور انتقال داده می­گردد و برداشت­ها نیاز به انجام هماهنگی با کشورهای مجاور دارد.

این انتقال­ها می­تواند به صورت­های مختلفی انجام پذیرد که در جدول (1-1) دسته­بندی شده می باشد[8].

فصل دوم

سوابق مطالعاتی

2-1- پیشینه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در جهان

آمریکا پیشگام ارزیابی زیست‌محیطی در جهان می باشد. در اوایل دهه ۶۰ میلادی، مقدمات تدوین قانون ملی سیاست‌های محیط‌زیست در آمریکا بنا نهاده و در سال ۱۹۶۹ تصویب گردید. این قانون تمام پروژه‌هایی را که توسط دولت، طرفداری مالی می‌شدند را شامل می‌گردید. در این قانون برای نخستین بار بر لزوم انجام ارزیابی اثرات زیست‌محیطی قبل از تصویب پروژه‌ها تاکید گردید.

هر چند در آغاز، اجرای این قانون به دلیل ابهامات و عدم اجماع در خصوص نحوه تهیه گزارش با کندی پیش رفت اما به تدریج با ظرفیت‌سازی‌هایی که در این خصوص به وجود آمد، زمینه‌های لا‌زم برای توسعه این رویکرد فراهم گردید و این رویکرد توانست به جایگاه مناسبی در نظام برنامه‌ریزی و چگونگی ادغام ملا‌حظات زیست‌محیطی در پروژه‌های عمرانی، در این کشور دست یابد.

با برگزاری کنفرانس سران زمین در ریودوژانیروی برزیل در سال ۱۹۹۲ و تصویب بیانیه ریو درمورد محیط‌زیست و توسعه که در ۲۷ اصل به تصویب تقریبا تمام کشور‌های جهان مانند جمهوری اسلا‌می ‌ایران رسید، در اصل هفدهم مقرر گردید، فعالیت‌هایی که احتمال می‌رود تاثیر مخرب قابل توجهی بر محیط‌زیست بگذارند، بایستی از نظر تاثیرات زیست‌محیطی، مطالعه شوند.

با تصویب این اصول و دستورکار ۲۱ که از آن به عنوان منشور جامعه جهانی برای رویارویی با معضلا‌ت زیست‌محیطی در هزاره سوم یاد می گردد، به تدریج موضوع ارزیایی اثرات زیست‌محیطی در بسیاری از کشور‌ها نهادینه شده و به عنوان یک الزام قانونی به تصویب رسیده می باشد. جدول (2-1) سال تصویب قانون ارزیابی اثرات زیست­محیطی را در چند کشور منتخب جهان نشان می‌دهد[14].

گرچه با قانونی شدن موضوع ارزیابی زیست‌محیطی در بسیاری از کشور‌های جهان بیش از گذشته بر حفاظت از محیط‌زیست تاکید شده می باشد، با وجود این، هنوز مشکلا‌ت و تنگنا‌هایی در این خصوص نظاره می گردد.

البته به رغم مشکلا‌ت موجود فراروی ارزیابی، در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه، طریقه‌ها رو به بهبود بوده و با در نظر داشتن موفقیت بسیاری از کشور‌های توسعه یافته در خصوص ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، بسیاری از کشور‌های در حال توسعه درصدند تا از یک سو کیفیت گزارش‌های ارزیابی را ارتقا دهند و از سوی دیگر، مشارکت مردم، همکاری‌های تکنیکی و آموزش را تقویت کنند.

ماخذ: قوانین و مقررات مورد نیاز ارزیابی زیست­محیطی در ایران (1380)، پروژه ظرفیت سازی و تقویت بنیادی ارزیابی اثرات زیست­محیطی در ایران، گزارش شماره 7، سازمان حفاظت محیط­زیست، برنامه عمران سازمان ملل متحد.

به این ترتیب ارزیابی اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های عمرانی بر محیط‌زیست به عنوان یک ابزار مهم برای ادغام ملا‌حظات زیست‌محیطی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی به منزله یک اصل مهم مورد توجه قرار گرفته می باشد. البته به دلیل تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی کشور‌ها، چگونگی ارزیابی اثرات زیست‌محیطی بر اساس نوع و ماهیت، مقیاس و اندازه پروژه، میزان سرمایه­گذاری، حساسیت محیط و… متغیر می باشد.

2-2- پیشینه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در ایران

ارزیابی اثرات زیست­محیطی در ایران از پیشینه چندان طولا‌نی برخوردار نیست اما به لحاظ سابقه، می‌توان نشانه‌ها و احکامی ‌از ارزیابی را در قوانین کشور نظاره نمود که در بعضی از مفاد آن‌ها به جنبه‌هایی از ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تصریح شده می باشد. از مهم‌ترین این قوانین می‌توان به ماده ۷ قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست مصوب سال ۱۳۵۳ تصریح نمود که براساس آن مقرر گردید، چنانچه اجرای هریک از طرح‌های عمرانی یا بهره‌برداری از آن‌ها به تشخیص سازمان حفاظت محیط‌زیست یا قانون و مقررات مربوط به حفاظت محیط‌زیست مغایرت داشته باشد، سازمان حفاظت محیط‌زیست، مورد را به وزارتخانه یا مؤسسه مربوط اعلا‌م کند تا با همکاری سازمان‌های ذیربط به‌مقصود رفع مشکل اقدام گردد[10].

در سال ۱۳۵۴ نیز در آیین­نامه اجرایی جلوگیری از آلودگی هوا، کمیسیون‌های مجلسین وقت، صدور پروانه تاسیس هر نوع کارخانه و کارگاه جدید و توسعه و تغییر کارخانه‌ها و کارگاه‌های موجود، به رعایت مقررات و ضوابط حفاظت و بهسازی محیط‌زیست موکول شده بود[10].

سازمان حفاظت محیط‌زیست براساس ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازی، مبادرت به تشکیل یک بخش ویژه به نام مدیریت مطالعه اثرهای توسعه بر محیط‌زیست در تشکیلا‌ت خود نمود که وظیفه آن براساس توضیح وظایف پیش­بینی شده، مطالعه اثرات توسعه در محیط‌زیست بود. در سال ۱۳۵۵ سازمان حفاظت محیط‌زیست از 4 معاونت شامل امور طبیعی، امور محیط انسانی، ‌امور اجرایی و فنی و امور عمومی‌تشکیل شده بود که دفتر مدیریت مطالعه اثرات توسعه بر محیط‌زیست زیر نظر معاون امور محیط انسانی فعالیت می‌نمود. این دفتر در سال ۱۳۵۸ و همزمان با کوچک شدن ساختار تشکیلا‌تی سازمان حفاظت محیط‌زیست، حذف گردید و در اقدام‌ موضوع ارزیابی زیست‌محیطی جایگاه خود را در تشکیلا‌ت محیط‌زیست کشور از دست داد[14].

به تبعیت از تحولا‌ت داخلی در حوزه‌های مرتبط با محیط‌زیست و همچنین دگرگونی‌های بین‌المللی در زمینه ارزیابی محیط‌زیست، دفتر مزبور دوباره در سال ۱۳۶۵ تشکیل گردید و فعالیت‌های خود را با چارچوب و توضیح وظایف جدید آغاز نمود و به تدریج زمینه‌های لا‌زم برای ادغام بیشتر ملا‌حظات زیست‌محیطی در برنامه‌های توسعه فراهم گردید[14].

به رغم تشکیل دفتر ارزیابی محیط‌زیست در سال ۱۳۶۵، قانونی شدن موضوع ارزیابی در کشور با تاخیر زمانی طولا‌نی همراه بود و برای نخستین بار شورای عالی حفاظت محیط‌زیست در مصوبه شماره ۱۳۸ خود در تاریخ ۲۳/01/۱۳۷۳، مجریان تعدادی از پروژه‌ها را موظف نمود تا به همراه گزارش امکان‌سنجی و مکان­یابی، نسبت به تهیه گزارش‌های ارزیابی اثرات زیست‌محیطی پروژه‌ها اقدام کنند[14].

با تصویب قانون برنامه دوم توسعه، جایگاه ارزیابی از ابعاد قانونی مستحکم­تری برخوردار گردید و در قالب تبصره ۸۲، مطرح و به تصویب مجلس رسید. براساس جزء یک بند «الف» تبصره ۸۲، مجریان طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ تولیدی و خدماتی مکلف شدند، تا قبل از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان­سنجی و مکان‌یابی، نسبت به تهیه گزارش ارزیابی، براساس الگوهای مصوب شورای عالی محیط‌زیست اقدام کنند[14].

در برنامه سوم توسعه نیز موضوع ارزیابی زیست‌محیطی مورد توجه قرار گرفت و دوباره با اندک تغییراتی در ماده ۱۰۵ قانون برنامه سوم ابقا گردید. براساس این ماده، تمام طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ تولیدی و خدماتی بایستی براساس ضوابط پیشنهادی شورای عالی حفاظت محیط‌زیست مورد ارزیابی زیست‌محیطی قرار گیرد و رعایت نتایج ارزیابی توسط مجریان طرح‌ها و پروژه‌های یادشده نیز الزامی ‌باشد[14].

***ممکن می باشد هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود اما در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود می باشد***

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

زیرا فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به گونه نمونه)

اما در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود می باشد

تعداد صفحه :100